Zofia Lubczyńska
"Pamiętajcie o ogrodach"
OGRÓD zazwyczaj kojarzy nam się z miejscem spokoju, odpoczynku i naturalnego obcowania człowieka z przyrodą. Tymczasem od czasów starożytnych sztuka ogrodowa starała się naśladować stworzone przez człowieka sztuczne formy architektoniczne. Drzewa i krzewy przycinane i formowane a kształt murów, baszt czy wieżyc, wyrażały absolutną władzę człowieka nad przyrodą.
Dopiero epoka Oświecenia, niosąca nowe prądy i idee sprzeciwiające się barokowej sztuczności, wyrażające filozofię powrotu do natury i przeszłości - na progu XVIII wieku stworzyła nowy program estetyczny.
Poezja, literatura związana z mitem arkadyjskim /Milton/, malarstwo /Watteau, Gainsborough, Poussin/ stanowiły grunt kulturowy dla ogrodu krajobrazowego, stanowiącego całkiem nową wartość ideową w dotychczasowym pojmowaniu świata i człowieka - przeobrażającego istniejący styl życia i gust artystyczny, wprowadzającego rewolucję w dziedzinie estetyki form przestrzennych.
Nowe ogrody - zakładane najpierw w Anglii ok. 1714 r. - wyzbyły się wszelkich cech regularności i symetrii. Wykorzystywano naturalne elementy krajobrazowe, konfigurację terenu, wodę, perspektywę powietrzną, kontrasty drzew liściastych z iglastymi a także sztafaż. Umieszczano w ogrodzie pawilony nawiązujące swoją formą do budowli antycznych, średniowiecznych, rustykalnych, a także sztuczne ruiny, groty, bramy czy obeliski.
W Polsce, w XVIII wieku było kilkanaście wiejskich rezydencji magnackich z takimi ogrodami. Obecnie jedynym klarownym przykładem koncepcji programowej, przestrzennej i architektonicznej preromantycznego ogrodu krajobrazowego z końca XVIII wieku jest -prezentowana na wystawie - Arkadia Heleny Radziwiłłowej.
W wędrówkach moich po świecie - zawsze zbyt pośpiesznych - odwiedziny w ogrodach czasem były jedyną chwilą, odczucia wspólnoty z przyrodą i refleksji.
Po latach, z podróży w pamięci pozostają na ogół doznania ekstremalne, jakieś "-naj", które pierwsze stają przed oczami na wywołane hasło...
Kiedy myślę -OGRODY- przypominam sobie:
- najbardziej niekonwencjonalny ogród lotosowy "Memorial Nehru" na jeziorze Dal w Kaszmirze, w Indiach
- najwyżej położony "Shalimar Garden" w Kaszmirze, ok. 2000 m n.p.m., zbudowany w 1616 r. przez cesarza Mogołów Dżahangira dla żony Nur Dżahan
- najniżej położony ogród botaniczny w Algerze, w Algerii, nad brzegiem morza
- najpiękniejsze ogrody Alhambry i najpiękniejszy wśród nich ogród Generalife w Grenadzie, w Hiszpanii
- najbardziej heroiczny, walczący z piaskami Wielkiego Ergu, ogród na Saharze w Algerii
- najsmutniejszy - ogród haremu w pałacu Bahia, w Marakeszu, w Maroku.
Zawsze jednak miło wrócić do 1/400 P.O.D. "Irys", czyli ogródka działkowego w Jastrzębiu Zdroju.
Wystawa ta była powtórzona w czerwcu 2000 w Gminnym Ośrodku Kultury w Pawłowicach
Polecamy jeszcze stronę Zofii i Jerzego Lubczyńskich na stronach miejskich Jastrzębia,
wystawę "Pamiętajcie o ogrodach" (wersja skrócona) w Galerii Miejskiej,
a na stronach "Niezależnych" wystawę "Minął czas zamków" w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Łaziskach,
"wizytówkę",
a także obejrzenie prac z wystaw J.K.F."Niezależni" na XXXV-lecie miasta i "Są takie miejsca".
Powrót na okładkę
