"Księga Rut" - pamięci Dawida Tuszyńskiego (1915-2002)
Marta Gołąb
z Krakowa
16.09.03 - 8.10.2004
Prezentowana obecnie w Galerii "Ciasnej" wystawa moich wycinanek różni się od poprzedniej, jaką miałam zaszczyt przedstawić Państwu przed dwoma laty. Nie jest to bowiem wystawa wycinanek żydowskich, czyli takich kompozycji, które za sprawą bogatej symboliki odnosiłyby się do relacji człowieka z Bogiem. Treścią tej wystawy są ilustracje do biblijnej Księgi Rut. Kompozycje te mają zatem charakter narracyjny - przedstawiają kolejne wydarzenia opowiedziane w Księdze Rut. Na ilustracjach widzimy postacie bohaterów tej opowieści - Moabitki Rut, jej teściowej Noemi, szwagierki Orpy, Booza - który został mężem Rut i ich synka Obeda. Można nawet odróżnić rysy ich twarzy. Ilustracjom towarzyszą cytaty z Księgi.
Historia Rut, mieszkanki Ziemi Moab, która poślubiając Żyda pochodzącego z Betlejem przyjęła jego religię, a owdowiawszy pozostała tej religii wierna, otaczając opieką swoją teściową - za co została przez Niebiosa nagrodzona - mówi o wytrwałości, wierności Bogu i rodzinie, o skromności i pracowitości. Biblijna Rut w nagrodę za swą wierność otrzymuje męża , Booza, a ich syn Obed będzie w przyszłości dziadkiem króla Dawida.
Ikonografia Księgi Rut jest stosunkowo skromna. Znane mi są nieliczne przedstawienia plastyczne odnoszące się do treści tej Księgi, od czasów gotyku przez renesans i barok do XX w. Wśród nich wymienię obraz Nicolasa Poussina, przedstawiający Rut na polu Booza, a z czasów współczesnych - wspaniałe barwne litografie Marca Chagalla, dekoracyjne ilustracje Artura Szyka i Zewa Rabana z Jerozolimy.
Artyści różnych epok ilustrujący Biblię pozostawiali w swych pracach piętno czasów, w których żyli. Gotyckie ilustracje do Księgi Rut pełne są prostoty, ciepła i uczucia, w czasach późniejszych spotykamy Rut - robotnicę pracującą przy żniwach, ubraną w bogatą suknię przeładowaną klejnotami. W XX w. Artur Szyk przedstawił Rut i Noemi tak, jak gdyby były księżniczkami z orientalnego królestwa.
Niemało trudu kosztowało mnie zerwanie z dotychczasowym stylem moich dawnych prac - przeładowanych wschodnią ornamentyką , zawierających bogactwo symboli. W nowych pracach stosuję umiar, rezygnując z ornamentyki. Sprzyja temu technika asymetrycznej wycinanki w białym papierze. Tak powstała realistyczna sugestia świata, w jakim mogła żyć Rut. Jest w tych obrazach miejsce nie tylko na realia życia codziennego, starałam się także przedstawić uczucia bohaterów - smutek Noemi rozstającej się z synowymi, przywiązanie Rut do teściowej, uniesienie Booza podczas modlitwy, poczucie bezpieczeństwa, jakie daje szczęśliwa rodzina.
Ważny jest dla mnie nastrój, jaki starałam się stworzyć za pomocą barwnego tła cieniowanego delikatnie kredkami. Kolor sugeruje uczucie - szarość oznacza lęk przed głodem, błękit kieruje myśli ku Niebu, zieleń znaczy nadzieję, oranż - radość z udanych plonów, czerwień - miłość.
Cykl ilustracji do Księgi Rut dedykuję pamięci Dawida Tuszyńskiego, zmarłego 15 grudnia 2002 roku, w czasie gdy powstawały te kompozycje. Kim był Devi - bo tak go nazywaliśmy? Czarodziejem. Trzy lata temu podczas Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie oglądaliśmy wystawę jego miniatur i grafik, a jego obecność promieniowała urokiem wspaniałego gawędziarza, poety, artysty, przedstawiciela bohemy paryskiej, Żyda i Polaka zarazem, polskiego patrioty -uczestnika walk kampanii wrześniowej. Był mi bardzo bliski. Jego profil i szczupłą, arystokratyczną sylwetkę przedstawiłam w ostatniej ilustracji. To on zasiada jako król Dawid na tronie z kości słoniowej, spoglądając na Jerozolimę jaśniejącą w błękicie.
Marta Gołąb
Marta Gołąb - artysta plastyk, absolwentka krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Zajmuje się twórczością graficzną (grafika warsztatowa) i konserwacją malarstwa sztalugowego.
W 1994 r. związała się z Festiwalem Kultury Żydowskiej w Krakowie. Wykonuje wycinanki żydowskie w różnych technikach i gromadzi je w prywatnym archiwum. Autorka wycinanek "Mizrach", które wykorzystano jako plakaty 8 i 9 Festiwalu Kultury Żydowskiej. W krakowskim wydawnictwie Mercury w ciągu ostatnich kilku lat ukazały się monografie poświęcone jej twórczości w zakresie wycinanki żydowskiej - "Wycinanki", "Mizrach", a także zilustrowane przez nią "Opowieści Rabina Nachmana z Bracławia" w opracowaniu Henryka Halkowskiego. W wydawnictwie tym ukazały się także
pocztówki i reprodukcje jej wycinanek.
A oto reprodukcje
Powrót na okładkę
